Το Μνημείο Ηρώων του Λυθροδόντα ανεγέρθηκε προς τιμή των ΠΕΣΟΝΤΩΝ ΚΑΙ ΑΓΝΟΟΥΜΕΝΩΝ της κοινότητας.
Πρόκειται για ένα μοντέρνο μνημείο με μαρμάρινες πλάκες και κίονες, το οποίο υψώνεται στην πλατεία του χωριού από το 1993. Τα αποκαλυπτήρια έγιναν από τον τότε πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας, Γλαύκο Κληρίδη.
Πηγή:
Κοινοτικό Συμβούλιο Λυθροδόντα
Φίλιος Τσιγαρίδης
Κατά τη διάρκεια της Τουρκοανταρσίας του 1963-64 σκοτώθηκε ο συγχωριανός μας Φίλιος Τσιγαρίδης. Τιμώντας τη μνήμη του γράφουμε λίγα λόγια για τη ζωή του και τη θυσία του.
Στις 8 Ιλίου 1925 η οικογένεια του Τσιγαρίδη από του Μόρφου αποκτούσε το πρώτο της παιδί, το οποίο και ονόμασε Φίλιο. Αργότερα απέκτησε και άλλα τέσσερα παιδιά. Ο μικρός Φίλιος, αφού τέλειωσε το Δημοτικό πήγε στην Λευκωσία και γράφτηκε στην Εμπορική Σχολή Σαμουήλ, η οποία ήταν από τις λίγες ιδιωτικές σχολές Μέσης Εκπαίδευσης που λειτουργούσαν τότε στην πρωτεύουσα και η οποία έδινε μεγάλη σημασία στα εμπορικά και την εκμάθηση της αγγλικής γλώσσας. Αφού τέλειωσε στο σχολείο Μέσης Εκπαίδευσης, κατατάχθηκε στην αστυνομία. Τον τοποθέτησαν στον Αστυνομικό Σταθμό Βαρωσίων και αργότερα υπηρέτησε και σε άλλους αστυνομικούς σταθμούς. Σύντομα αναγνώρισαν την αξία του και το προήγαγαν σε λοχία. Όλοι οι συνάδελφοι του ήταν ευχαριστημένοι μαζί του, γιατί πάντα τους πρόσφερε οποιαδήποτε βοήθεια του ζητούσαν.
Το 1955 παντρεύτηκε την Άννα Βασιλειάδου από τον Λυθροδόντα και από τότε έγινε χωριανός μας. Μαζί της έκαναν τρία παιδιά (δύο αγόρια κι ένα κορίτσι). Ήταν άνθρωπος που αγαπούσε την οικογένεια του, τους φίλους του και τους συναδέλφους του. Ιδιαίτερα αγαπούσε την Κύπρο. Γι’ αυτό, όταν το 1955 άρχισε ο απελευθερωτικός αγώνας της ΕΟΚΑ, έγινε μέλος της. Από τη θέση του πρόσφερε βοήθεια στους αγωνιστές με διάφορους τρόπους.
Όταν τον Δεκέμβρη του 1963 άρχισε η Τουρκοανταρσία, ο Φίλιος υπηρετούσε ως υπεύθυνος του Αστυνομικού Σταθμού Λάρνακας. Η Κυβέρνηση, για να αντιμετωπίσει την κατάσταση χρησιμοποίησε σε μεγάλο βαθμό άνδρες της αστυνομίας, γιατί τότε δεν υπήρχε η Εθνική Φρουρά. Ανάμεσα σ’ εκείνους που έτρεξαν να υπερασπιστούν την πατρίδα τους ήταν και ο Φίλιος Τσιγαρίδης. Ανάλαβε τη διοίκηση μιας διμοιρίας χωροφυλάκων, η οποία αποστάληκε στον Άγιο Θεόδωρο Λάρνακας, για να υπερασπίσει τους Έλληνες κατοίκους, οι οποίοι είχαν να αντιμετωπίσουν τους ένοπλους Τούρκους του χωριού.
Ο Άγιος Θεόδωρος Λάρνακας ήταν τότε μικτό χωριό. Αποτελείτο από Έλληνες και Τούρκους, οι οποίοι με την έναρξη των διακοινοτικών ταραχών βρέθηκαν αντιμέτωποι και προσπαθούσαν ο ένας να σκοτώσει τον άλλο. Κατά τη διάρκεια των μαχών, ο Φίλιος, χωρίς να υπολογίζει τη ζωή του, κατόρθωσε να σώσει πολλούς χωροφύλακες που τραυματίστηκαν και να τους μεταφέρει μακριά από το πεδίο της μάχης. Στις 25 Απρίλιου 1964, ημέρα Σάββατο του Λαζάρου, κηρύχθηκε εκεχειρία και τα όπλα σταμάτησαν να κροταλίζουν. Ο Φίλιος, παρόλο που ήταν άρρωστος, πήγε να επιθεωρήσει τους χωροφύλακες του και να τους εμψυχώσει. Εκεί, όμως που πήγαινε από φυλάκιο σε φυλάκιο, ένας Τούρκος τον πυροβόλησε. Κλήθηκε αμέσως ελικόπτερο από την Αγγλική βάση Δεκέλειας, για να τον μεταφέρει στο νοσοκομείο. Κατά τη διάρκεια της μεταφοράς του, ο ήρωας αστυνόμος εξέπνευσε. Να τι έγραφαν οι εφημερίδες την επόμενη μέρα: «Εδολοφονήθη επιθεωρητής της Χωροφυλακής. Ενώ η κατάστασις κατά το απόγευμα είχεν ηρεμήσει, οι Τούρκοι τρομοκράται κατά την 6η μ.μ. όλως απροκλήτως ήνοιξαν και πάλιν πυρ κατά των Ελλήνων. Ο Επιθεωρητής της Χωροφυλακής Λάρνακος Φίλιος Τσιγαρίδης επυροβολήθη το απόγευμα και ετραυματίσθη κρισίμως εις το στήθος υπό Τούρκων τρομοκρατών, καθ’ ον χρόνον διεσταύρωνε οδόν του χωρίου. Ο τραυματισθείς απέθανε βραδύτερον, περί την 8ην νυκτερινήν καθ’ ον χρόνον διεκομίζετο εις το Νοσοκομείον Δυνάμεως των Ηνωμένων Εθνών». (Εφημερίδα «Ελευθρεία», ημερ. 26/4/1964, σελ.1).
Τον αδικοχαμένο αστυνόμο Φίλιο Τσιγαρίδη, ο οποίος στα 41 του χρόνια, σκοτώθηκε στην ώρα του καθήκοντος, έκλαυσαν όχι μόνο οι δικοί του αλλά και όλοι οι χωριανοί μας. Σύσσωμη η κοινότητα μας, εκπρόσωποι από τη γενέτειρα του Μόρφου και του Αγίου Θεοδώρου, η ηγεσία της Αστυνομίας, αλλά και η διμοιρία του παρέστησαν στην κηδεία του. Η εκκλησία του Αγίου Θεράποντα φάνηκε μικρή για να χωρέσει το πλήθος του κόσμου που ήρθε να αποτίσει φόρο τιμής στον εκλεκτό ήρωα. Τον επικήδειο εκφώνησε ο Γραμματέας του Σωματείου ΕΛΗΑ κ. Αργυρός Κωνσταντίνου, ο οποίος εξήρε την προσφορά του ήρωα Φίλιου Τσιγαρίδη στην αγωνιζόμενη πατρίδα τόσο κατά τον απελευθερωτικό αγώνα της ΕΟΚΑ όσο και κατά την περίοδο της Τουρκοανταρσίας.
Ο Φίλιος Τσιγαρίδης τάφηκε στο κοιμητήριο του χωριού μας με στρατιωτικές τιμές. Από τότε, το Σωματείο ΕΛΗΑ Λυθροδόντα, κατά την επέτειο της ημέρας της θυσίας του, τελεί στη μνήμη του εθνικό μνημόσυνο. Η φωτογραφία του είναι αναρτημένη στην αίθουσα εκδηλώσεων του Σωματείου ΕΛΗΑ και το όνομα του καταγραμμένο στο μνημείο των ηρώων της κοινότητας, η οποία και έχει δώσει το όνομα του σε έναν από τους κεντρικούς της δρόμους, ο οποίος περνά έξω από το σπίτι του. Είναι η «Οδός Φίλιου Τσιγαρίδη».
Αντώνης Συμεωνίδης
Ο Αντώνης Συμεωνίδης γεννήθηκε στον Λυθροδόντα το 1945. Ήταν ο μεγαλύτερος γιος του βουλευτή της Ελληνικής Κοινοτικής Συνέλευσης και αργότερα κοινοτάρχη του χωριού μας Χριστόφορου Αντώνη Συμεωνίδη. Ήταν παιδί όμοροφο, ψηλό, γεροδεμένο, με πράσινα μάτια. Οι γονείς του τον έβλεπαν να μεγαλώνει και το καμάρωναν.
Το 1963, που άρχισε η Τουρκοανταρσία, ο Αντώνης ήταν 17 χρονών. Όπως αναφέραμε, είχε δημιουργήθεί τότε στο χωριό μας διμοιρία από νεαρούς χωριανούς μας, οι οποίοι εντάχθηκαν στον λόχο Σταυροβουνίου. Εκεί εκπαιδεύονταν για να αντιμετωπίσουν τους Τούρκους. Ανάμεσα σ’ αυτούς ήταν και ο Αντώνης , ο οποίος εκπαιδεύτηκε στα βαρέα όπλα. Πρόσφερε πολλές υπηρεσίες, ανάμεσα στις οποίες είναι και οι πιο κάτω:
Στις 30 Ιουλίου 1964 τον συνέλαβαν οι Τούρκοι στην Πράσινη Γραμμή, κοντά στην οδό Ερμού. Τον μετέφεραν στον τουρκικό τομέα και αφού τον βασάνισαν, τον εκτέλεσαν εν ψυχρώ. Το κράτος τον κατάταξε στη χορεία των ηρώων του και η κοινότητα μας το τιμά κάθε χρόνο. Παρά το νεαρόν της ηλικίας του, επιτέλεσε κατά υποδειγματικό τρόπο το χρέος του προς την πατρίδα, ως ευσυνείδητος πατριώτης και ως συνειδητοποιημένος αγωνιστής. Για την απαγωγή του Αντώνη μας μίλησε ο αδερφός του Χάρης, ο οποίος μας είπε: «Ο αδερφός μου απήχθηκε από τους Τούρκους στην περιοχή του Ολυμπιακού, που βρίσκεται πλησίον της Πύλης Αμμοχώστου. Τον κράτησαν στον Αστυνομικό Σταθμό Σεραγίου για αρκετές μέρες. Μετά τον εκτέλεσαν εν ψυχρώ. Από τότε αγνοείται».
Ο δρόμος που περνά έξω από το πατρικό του σπίτι ονομάστηκε «Οδός Αντώνη Συμεωνίδη». Η φωτογραφία του είναι αναρτημένη στην αίθουσα εκδηλώσεων του Σωματείου ΕΛΗΑ και το όνομα του καταγράφηκε στο μνημείο των ηρώων μας.
Γεώργιος Ιωάννου Παχουλλαράς
Το 1974 ο Γεώργιος Ιωάννου Παχουλλαράς εκτελούσε τη στρατιωτική του θητεία. Μαζί με το Τάγμα του πήγε στον Πενταδάκτυλο για να αντιμετωπίσουν τους Τούρκους εισβολείς. Δυο μέρες μετά την εισβολή, στις 22 Ιουλίου 1974, σκοτώθηκε από τους Τούρκους στρατιώτες στην περιοχή της Άσπρης Μούττης του Πενταδάκτυλου. Για τον ήρωα μας μίλησαν ο τέως Πρόεδρος του Κοινοτικού Συμβουλίου, κ. Ανδρέας Μυλωνάς και Πρόεδρος του Σωματείου Αναγέννησης, κ. Σταύρος Τσιγαρίδης.
Ο κ. Ανδρέας Μυλωνάς μας ανέφερε: «Ο Γιώργος Παχουλαράς ήταν ο πρωτότοκος γιος του Γιάννη και της Ευσεβίας Παχουλαρά. Όταν έγινε η εισβολή των Τούρκων το 1974, εκτελούσε τη στρατιωτική του θητεία. Το τάγμα του βρέθηκε στην πρώτη γραμμή του πυρός στις κορυφές του Πενταδαχτύλου. Όταν σταμάτησαν οι εχθροπραξίες, δεν γύρισε στο χωριό και θεωρήθηκε, όπως και πολλοί άλλοι χωριανοί μας, ως αγνοούμενος. Μαθεύτηκε, ύστερα από αρκετά χρόνια, από συμπολεμιστές του, ότι σκοτώθηκε στη μάχη. Όπως ανέφεραν, πολέμησε τον εχθρό με θάρρος και του έκοψαν τη ζωή στο άνθος της ηλικίας του. Τα βολια του εισβολέα, όμως, είναι χαραγμένο με χρυσά γράμματα το όνομα του και η μνήμη του παραμένει αιώνια για παραδειγματισμό». Ο κ. Σταύρος Τσιγαρίδης, φίλος και συμπολεμιστής του Παχουλαρά, μας μιλά για τον χαμό του: «Με τον Γεώργιο Παχουλαρά ήμασταν φίλοι από μικρά παιδιά. Όταν έγινε το πραξικόπημα και η εισβολή, εκτελούσαμε και οι δυο τη στρατιωτική μας θητεία. Είχαμε έξι μήνες υπηρεσία. Πριν από την εισβολή, το τάγμα μου βρισκόταν στο Μπογάζι του Τρικώμου, ενώ του Γιώργου στη Μύρτου. Το βράδυ της 19ης Ιουλίου, ήταν τότε Παρασκευή, κατέφθασε στο Μπογάζι του Τρικώμου και το τάγμα στο οποίο βρισκόταν και ο Γιώργος. Την επόμενη, 20 Ιουλίου 1974, άρχισε η εισβολή. Τότε μας δόθηκε η εντολή να ξεκινήσουμε όλοι μαζί για να πάμε μέσω Αμμοχώστου στην Κερύνεια.
Προχωρήσαμε προς το Δίκωμο. Από εκεί θα ανεβαίναμε στην Άσπρη Μούττη και θα κατηφορίζαμε προς την Κερύνεια. Μας πρόλαβαν, όμως οι Τούρκοι, οι οποίοι είχαν καταλάβει την Κερύνεια. Στην Άσπρη Μούττη υπήρχαν προκεχωρημένοι ελεύθεροι Τούρκοι σκοπευτές. Διαταχθήκαμε να υποχωρήσουμε. Καθώς υποχωρούσαμε άκουσα από κάποιους συστρατιώτες μου να λένε ότι σκοτώθηκε ο χωριανός μου Γεώργιος Παχουλαράς και ο λοχαγός μου. Η θλίψη μου ήταν μεγάλη. Έχασα στις 22 Ιουλίου 1974 έναν από τους καλύτερους μου παιδικούς φίλους, με τον οποίο μας συνέδεαν αξέχαστες στιγμές. Τη μέρα αυτή θα τη θυμάμαι πάντα. Όταν ησύχασε η κατάσταση στην οικόγενεια του φίλου μου και τους ανάγγειλα το μαύρο μαντάτο. Ο γιος τους κατατάχθηκε στη χορεία των αθανάτων ηρώων μας που πολέμησαν και θυσιάστηκαν για την πατρίδα. Για μερικά χρόνια η οικογένεια του τού έκαμνε μνημόσυνο. Επειδή, όμως, υπήρχαν και πληροφορίες ότι τον είδαν τραυματισμένο στο νοσοκομείο της Κερύνειας, σταμάτησαν να του κάμνουν μνημόσυνο, γιατί θεωρήθηκε αγνοούμενος. Υπήρχε μια μικρή ελπίδα πως ήταν ζωντανός και κάποτε θα επέστρεφε. Μετά που πέρασαν λίγα χρόνια, ο Σύνδεσμος Αγνοουμένων τους ανακοίνωσε επίσημα ότι ο γιος τους ήταν νεκρός. Τα οστά του όμως δεν βρέθηκαν. Από τότε το Σωματείο της Αναγέννησης ανέλαβε να του κάμνει κάθε χρόνο ετήσιο μνημόσυνο, την Κυριακή που προηγείται της ημέρας της θυσίας του. Τη φωτογραφία του την αναρτήσαμε στην αίθουσα εκδηλώσεων του Σωματείου μας, για να τον βλέπουν και να θυμούνται όλοι τον λεβέντη μας, που στα 18 του χρόνια πότισε με το άλικο αίμα του το δένδρο της Κυπριακής ελευθερίας. Η μνήμη του θα παραμένει αιώνια».
Η κοινότητα μας, τιμώντας τη μνήμη του ονόμασε έναν από τους δρόμους της «οδός Παχουλαρά». Η φωτογραφία του είναι αναρτημένη και στην αίθουσα του Σωματείου ΕΛΗΑ.
Το Κοινοτικό Συμβούλιο Λυθροδόντα τελεί κάθε χρόνο εθνικό μνημόσυνο για να τιμήσει τους ήρωες μας.
Οι ήρωες μας, οι οποίοι ήταν αγνοούμενοι και τα οστά τους ταυτοποιήθηκαν με τη μέθοδο του DNA είναι:
Λεόντιος Κωνσταντίνου
Ο Λεόντιος Κωνσταντίνου του Κωστή γεννήθηκε το 1954 στον Λυθροδόντα. Ήταν το ένατο παιδί της οικογένειας του Κωνσταντή και της Φλωρεντίας Φκιάκκου. Η οικογένεια του ήταν πολυμελής και για να τα βγάλουν πέρα έπρεπε όλοι να συνεισφέρουν. Έτσι ο μικρός Λεόντιος, μόλις τέλειωσε το δημοτικό σχολείο, πήγε και εργαζόταν ως οικοδόμος. Ήταν μόλις είκοσι χρονών, όταν έγινε στις 20 του Ιούλη το 1974 η τουρκική εισβολή. Είχε πρόσφατα τελειώσει τη στρατιωτική του θητεία. Η πατρίδα, όμως, βρισκόταν σε κίνδυνο. Έπρεπε και πάλι να φορέσει το χακί και να πάει να την υπερασπίσει. Όπως όλοι οι έφεδροι χωριανοί μας, έτσι και αυτός πήγε στο Δάλι και κατατάγηκε στη μονάδα του. Τους μετέφεραν στη Μια Μηλιά. Κατά τη δεύτερη τουρκική εισβολή συνελήφθηκε στο Τζιάος στις 14 Αυγούστου 1974 και από τότε αγνοείτο. Τα οστά του βρέθηκαν σ’ ένα χωράφι στο Τζιάος μαζί με τέσσερις άλλους στρατιώτες. Φαίνεται ότι οι εισβολείς όταν τους συνέλαβαν τους εκτέλεσαν επί τόπου και τους έθαψαν. Τα οστά του ταυτοποιήθηκαν με τη μέθοδο DNA. Ήταν ο πρώτος από τους αγνοούμενους χωριανούς που βρέθηκαν τα οστά του. Η κηδεία του έγινε στις 15 Φεβρουαρίου 2009 στην εκκλησιά του Αγίου Θεράποντα με στρατιωτικές τιμές. Τον επικήδειο είπε ο Πρόεδρος του ΔΗΚΟ κ. Μάριος Κάρογιαν,ο οποίος εξήρε τη θυσία του ήρωα.
Νίκος Αγαπίου
Ο ήρωας Νίκος Αγαπίου του Κωνσταντή γεννήθηκε το 1945 στον Λυθροδόντα και παντρεύτηκε στο Τραχώνι Κυθρέας με τη Γεωργία. Ήταν 28 χρονών όταν έγινε η εισβολή. Ως έφεδρος κλήθηκε να υπερασπίσει την προδομένη πατρίδα από τις ορδές του Αττίλα που ήρθαν να καταλάβουν το νησί μας. Είχε καταταχθεί στο 398ο Τάγμα Πεζικού και επάνδρωνε φυλάκιο στον Κορνόκηπο. Παρόλο που οι στρατιώτες του φυλακίου πληροφορήθηκαν ότι οι Τούρκοι προέλαυναν, παρέμειναν στα θέσεις τους και πολεμούσαν τον εχθρό. Κατά τη διάρκεια της δεύτερης προέλασης των Τούρκων, στις 14 Αυγούστου 1974, συνελήφθηκε από τους εισβολείς στο Τζιάος και εκτελέστηκε άναδρα με μια σφαίρα στο κεφάλι και λογχισμό στο στήθος, στο σημείο της καρδιάς. Τα οστά του βρέθηκαν στο κατεχόμενο χωριό Τζιάος, σε πηγάδι βάθους 6 μέτρων, και ταυτοποιήθηκαν με τη μέθοδο DNA. Η κηδεία του έγινε το Σάββατο, 10 Οκτωβρίου 2009, στον ιερό ναό της Αγίας Βαρβάρας Καϊμακλίου. Στην κηδεία του παρέστησαν ο χαροκαμένος πατέρας του, η σύζυγος του, τα παιδιά του, τα εγγόνια του, τα αδέλφια του, συγγενείς και πλήθος κόσμου. Εκ μέρους της Κυβέρνησης παρέστη και μίλησε ο τότε Υπουργός Υγείας κ. Χρίστος Πατσαλίδης. Τα λείψανα του τάφηκαν στο κοιμητήριο Καϊμακλίου.
Θεοφύλακτος Κυριακίδης
Ο ήρωας Θεοφύλακτος Κυριακίδης γεννήθηκε στον Λυθροδόντα το 1956. όταν έγινε η εισβολή, εκτελούσε τη στρατιωτική του θητεία και υπηρετούσε στο 361ο Τάγμα Πεζικού. Συνελήφθηκε στις 14 Αυγούστου 1974 από τους Τούρκους κατακτητές και εκτελέστηκε άναδρα στην περιοχή του Τζιάος. Οι γονείς του Πέτρος και Φανή Κυριακίδη έφυγαν από τη ζωή, κουβαλώντας τον βαρύ σταυρό της αβάσταχτης άγνοιας για την τύχη του λεβεντονιού τους. Τα οστά του βρέθηκαν στο κατεχόμενο χωριό Τζιάος, σε πηγάδι βάθους 6 μέτρων και ταυτοποιήθηκαν με τη μέθοδο DNA. Η κηδεία του έγινε την Κυριακή 11 Οκτωβρίου 2009, στον ιερό ναό του Αγίου Γεωργίου Λατσιών. Στην κηδεία του παρέστησαν τα χαροκαμένα αδέλφια του, συγγενείς και πλήθος κόσμου. Εκ μέρους της Κυβέρνησης παρέστη και μίλησε ο τότε Υπουργός Εθνικής Άμυνας κ. Κώστας Παπακώστας, ο οποίος, απευθυνόμενος προς την οικογένεια του ήρωα είπε: «Να αισθάνεστε υπερήφανοι για τον Θεοφύλακτο, που επάξια συγκαταλέγεται στην ουράνια συνοδεία των αθανάτων. Συμμεριζόμαστε τον πόνο σας για την απώλεια του και υποκλινόμαστε ευλαβικά μπροστά στην υπομονή και την καρτερικότητα που επιδείξατε τόσα χρόνια». Τα λείψανα του τάφηκαν στο κοιμητήριο Λατσιών.
Αντώνης Ασπρής
Ο Αντώνης Ασπρής γεννήθηκε το 1944 στον Λυρθοδόντα και παντρεύτηκε στα Λατσιά με την Ορθοδοξία, με την οποία απέκτησε πέντε παιδιά: την Αγγέλα, τον Κωνσταντίνο, τη Χρυστάλλα, τον Κύπρο και τη Μαρία. Ήταν 30 χρονών όταν έγινε η εισβολή. Ως έφεδρος κλήθηκε να υπερασπίσει την προδομένη πατρίδα από τις ορδές του Αττίλα που ήρθαν να καταλάβουν το νησί μας. Κατά τη διάρκεια της δεύτερης προέλασης των εισβολέων, στις 14 Αυγούστου 1974, συνελήφθηκε από τους Τούρκους εισβολείς στο Τζιάος και εκτελέστηκε άνδρα. Τα οστά του βρέθηκαν στο κατεχόμενο χωριό Τζιάος, σε πηγάδι βάθους 6 μέτρων και ταυτοποιήθηκαν με τη μέθοδο DNA. Η κηδεία του έγινε την Κυριακή, 8 Νοεμβρίου 2009, στον ιερό ναό του Αγίου Γεωργίου στα Λατσιά. Στην κηδεία του παρέστησαν η χαροκαμένη σύζυγος του, τα παιδιά του, τα εγγόνια του, τα αδέλφια του, οι συγγενείς και πλήθος κόσμου. Η πιο συγκινητική στιγμή ήταν όταν η κόρη του και ο εγγονός του αποχαιρέτησαν τον ήρωα που δεν μπόρεσαν να το ν χαρούν. Όσοι παρέστησαν στην κηδεία έκλαυσαν πικρά. Εκ μέρους της Κυβέρνησης παρέστη ο τότε Υπουργός Παιδείας και Πολιτισμού κ. Ανδρέας Δημητρίου, ο οποίος εξήρε τη θυσία του ήρωα. Επικήδειο λόγο εκφώνησε και ο Δήμαρχος Λατσιών. Τα λείψανα του τάφηκαν στο κοιμητήριο Λατσιών.
Ανδρέας Ορφανίδης
Ο Ανδρέας Ορφανίδης γεννήθηκε το 1945 στο Λυθροδόντα. Ήταν το πρώτο παιδί του Πέτρου και της Κυριακούς Ορφανίδη. Αφού τέλειωσε το Παγκύπριο Γυμνάσιο, κατατάγηκε στον στρατό για να εκτελέσει τη στρατιωτική του θητεία. Υπηρέτησε στον Παχύαμμο ως επιλοχίας. Μετά την αποστράτευση του, βρήκε δουλειά στο Τμήμα Μεταλλείων. Υπήρξε δραστήριο μέλος και ποδοσφαιριστής του Σωματείου ΕΛΗΑ Λυθροδόντα όπου αργότερα διετέλεσε και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου. Πρωτοστατούσε σε εθνικές, κοινωνικές και κοινοτικές δραστηριότητες. Την περίοδο της Τουρκοανταρσίας, 1963-64, κατατάγηκε εθελοντής στις ομάδες υπεράσπισης της Κυπριακής Δημοκρατίας. Το 1970 παντρεύτηκε τη δασκάλα Χαραλαμπία Ορφανίδου από τη Λύση, η οποία τότε υπηρετούσε στο δημοτικό σχολείο του χωρίου μας. Απέκτησαν δύο παιδιά, τον Πέτρο και τη Μαρία, η οποία γεννήθηκε λίγους μήνες μετά την εξαφάνιση του. Όταν έγινε η τουρκική εισβολή, έσπευσε, για να υπερασπίσει την πατρίδα του. Κατατάγηκε στο Δάλι. Κατά τη διάρκεια της εκεχειρίας επέστρεψε στον Λυθροδόντα. Γύρισε και πάλι στη μονάδα του, γιατί η εισβολή των Τούρκων συνεχιζόταν. Τους μετέφεραν στη Μια Μηλιά όπου βρισκόταν το Τάγμα του Τάσου Μάρκου, που είχε αναλάβει να φυλάει την περιοχή από τη Μια Μηλιά μέχρι και την Κυθρέα. Είχαν προχωρήσει στη Βώνη, όπου μαζί με άλλα 40 άτομα φιλοξενήθηκαν στο σπίτι της κυρίας Φρόσας Δήμου. Την επόμενη μέρα συνελήφθηκαν όλοι από τρεις Τουρκοκύπριους, οι οποίοι τους μετέφεραν στο Τζιάος και από τις 15 Αυγούστου 1974 αγνοούνταν.
Το 2005, πέντε χρόνια μετά τον θάνατο του πατέρα του, έφτασε η πληροφορία ότι σε ανασκαφές που έγινα από το τουρκικό κατοχικό καθεστώς, έξω από το τουρκοκυπριακό χωριό Μπέκιογιου εντοπίσηκε ομαδικός τάφος σε μια σπηλιά, η οποία ήταν τάφος της Νεολιθικής περιόδου. Μέσα στον ομαδικό τάφο βρέθηκαν 24 λείψανα, τα οποία ανήκαν σε στρατιώτες που συνέλαβε αιχμαλώτους ο στρατός των Τούρκων. Αφού τους σκότωσαν εν ψυχρώ τους σκέπασαν με χώμα. Μετά τη σύσταση της Διερευνητικής Επιτροπής Αγνοουμένων άρχισε η ταυτοποίηση των λειψάνων με τη μέθοδο DNA. Ανάμεσα στους αγνοούμενους που αναγνωρίστηκαν ήταν και ο Ανδρέας Ορφανίδης. Η κηδεία των λειψάνων του έγινε στον νεόδμητο ιερό ναό του Αγίου Θεράποντα Λυθροδόντα, το Σάββατο 16 Ιουλίου 2011. Στην κηδεία του παρέστη σύσσωμη η κοινότητα μας, για να τιμήσει τον ήρωα της. Τον επικήδειο είπε ο Πρόεδρος του Δημοκρατικού Κόμματος κ. Μάριος Κάρογιαν. Όλοι δάκρυσαν, όταν η κόρη του Μαρία αποχαιρέτησε τον πατέρα της, λέγοντας του πως ποτέ δεν τον γνώρισε, αλλά η μόνη της γνωριμία είναι η σημερινή.
Χρύσανθος Χρυσάνθου
Ο Χρύσανθος Χρυσάνθου γεννήθηκε το 1950 στον Λυθροδόντα. Ήταν το δεύτερο παιδί της οικογένειας του Χρίστου και της Άννας Χρυσάνθου. Όταν τέλειωσε το Γυμνάσιο το 1968, πήγε στον στρατό και έκαμε τη στρατιωτική του θητεία. Υπηρέτησε σε μονάδα του πεζικού που έδρευε στον Γερόλακκο. Όταν αποστρατεύτηκε, βρήκε δουλειά σε χυτήριο ως επιθεωρητής. Έβγαζε αρκετά χρήματα από τη δουλειά του. Αγαπούσε πολύ το μπουζούκι και την κιθάρα. Κάθε απόγευμα καθόταν έξω στη βεράντα του σπιτιού του και έπαιζε μουσικά όργανα και τραγουδούσε. Κατά το προδοτικό πραξικόπημα, που έγινε στις 15 Ιουλίου 1974, εγκλωβίστηκε στο εργοστάσιο για τρείς μέρες. Όταν σε πέντε μέρες έγινε η εισβολή των Τούρκων, πήγε και κατατάγηκε στο Τάγμα Πεζικού 305, που βρισκόταν στο Δάλι, για να υπερασπίσει την πατρίδα του που κινδύνευε. Ήταν τότε 47 χρονών. Τους μετέφεραν στη Μια Μηλιά. Στις 15 Αυγούστου 1974, οι Τούρκοι εισβολείς τον συνέλαβαν στη Βώνη μαζί με άλλους χωριανούς μας, οι οποίοι κατέφυγαν στο σπίτι της Φρόσας Δήμου. Από εκεί τους μετέφεραν σε μια σπηλιά στο Μπέκιογιου. Όπως αναφέραμε, η σπηλιά ήταν λαξευτός τάφος της Νεολιθικής εποχής. Αφού τους σκότωσαν εν ψυχρώ τους σκέπασα με χώμα και τα ίχνη τους χάθηκαν. Ανάμεσα στα λείψανα των αγνοουμένων που ανευρέθηκαν στη σπηλιά του Μπέκιογιου, ταυτοποιήθηκαν με τη μέθοδο DNA και εκείνα του Χρύσανθου. Η κηδεία του έγινε από τον μεγάλο ναό του Αγίου Θεράποντα Λυθροδόντα το Σάββατο, στις 30 Ιουλίου 2011. Της κηδείας προέστη ο Πανιερότατος Μητροπολίτης Τριμυθούντος κ. Βαρνάβας. Τον επικήδειο εκφώνησε ο τότε Υπουργός Παιδείας κ. Ανδρέας Δημητρίου. Σύσσωμη η κοινότητα του Λυθροδόντα αποχαιρέτησε τον ήρωα Χρύσανθο. Οι γονείς του απέθαναν με τον μεγάλο καημό ότι δεν μπόρεσαν να βρουν το αγνοούμενο γιο τους.
Θεράποντας Ζήνωνος
Ο ήρωας Θεράποντας Ζήνωνος γεννήθηκε στον Λυθροδόντα το 1948. Ήταν το τέταρτο παιδί του Ζήνωνα και της Ειρήνης. Πολύ νωρίς μπήκε στη βιοπάλη, για να βοηθήσει τους γονείς του στην ανατροφή της πολυμελούς οικογένειας του. Εργαζόταν ως εργάτης στο Τμήμα Δημοσίων Έργων. Μόλις έγινε η τουρκική εισβολή το 1974, προσέτρεξε και κατατάγηκε στη στρατιωτική του μονάδα που έδρευε στο Δάλι. Εκεί είχαν πάει και άλλοι χωριανοί μας. Του έβαλαν σε στρατιωτικά αυτοκίνητα και τους μετέφεραν στη Μια Μηλιά. Στις 15 Αυγούστου 1974 συνελήφθηκε από τους Τούρκους εισβολείς στη Βώνη μαζί με άλλους 39 στρατιώτες, οι οποίοι κατέφυγαν στο σπίτι της Φρόσας Δήμου. Τους εκτέλεσαν εν ψυχρώ σε μια σπηλιά στο Μπέκιογιου. Τα οστά του βρέθηκαν το 2006 και ταυτοποιήθηκαν με τη μέθοδο DNA. Η κηδεία του τελέστηκε στον ιερό ναό του Αγίου Θεράποντα στις 22 Οκτωβρίου 2011. Σύσσωμη η κοινότητα Λυθροδόντα παρέστη στην κηδεία των λειψάνων του. Τον επικήδειο εκφώνησε ο Γενικός Γραμματέας του ΑΚΕΛ, κ. Άντρος Κυπριανού, ο οποίος εξήρε τη θυσία του ήρωα.
Νίκος Παναγιώτου
Ο Νίκος Παναγιώτου του Σπύρου γεννήθηκε το 1948 στον Λυθροδόντα. Μετά την αποφοίτηση του από το Δημοτικό πήγε και εργαζόταν ως μηχανικός αυτοκινήτων. Τη στρατιωτική του θητεία την έκαμε στο Τάγμα των Τεθωρακισμένων, όπου και αξιοποίησε τις γνώσεις του στη μηχανική. Μετά την αποστράτευση του άλλαξε επάγγελμα και έγινε χρυσοχόος. Αρραβωνιάστηκε τη Θέμιδα Αντώνη Χειλίδη. Ο πεθερός του ήταν χρυσοχόος κι έτσι εργαζόταν μαζί του. Όταν έγινε η τουρκική εισβολή, έτρεξε, μαζί με τους άλλους εφέδρους χωριανούς μας, για να υπερασπίσει την πατρίδα. Κατατάγηκε στο Δάλι και από εκεί μεταφέρθηκε στη αμυντική γραμμή που βρισκόταν στη Μια Μηλιά. Κατά τη διάρκεια της δεύτερης εισβολής και την προέλαση των τουρκικών στρατευμάτων είχε καταφύγει στη Βώνη μαζί με άλλους στρατιώτες. Εκεί τους πρόσφερε, όπως αναφέραμε, καταφύγιο η Φρόσα Δήμου. Το χωριό καταλήφθηκε από τους Τούρκους και ο Νίκος, μαζί με τους υπόλοιπους 39 στρατιώτες αναγκάστηκε να παραδοθεί. Εκτελέστηκε από τους εισβολείς και θάφτηκε σε ομαδικό τάφο στο Μπέκιογιου. Τα οστά του ανευρέθηκαν και ταυτοποιήθηκαν με τη μέθοδο DNA. Η κηδεία του ήρωα έγινε με στρατιωτικές τιμές στον μεγάλο ιερό ναό του Αγίου Θεράποντα Λυθροδόντα, το Σάββατο, 26 Σεπτεμβρίου 2012. Επικήδειο λόγο εκφώνησε ο Πρόεδρος του Δημοκρατικού Συναγερμού κ. Νίκος Αναστασιάδης.
Ανρέας Απόστολου
Ο Ανρέας Απόστολου του Χατζηνικόλα γεννήθηκε στον Λυθροδόντα το 1948. Ήταν το τρίτο παιδί της οικογένειας του Αποστολή και της Ιουλιανής Χατζηνικόλα. Από τα 17 του χρόνια άρχισε να εργάζεται ως καλουψιής. Ήταν 26 χρονών όταν έγινε η εισβολή. Με την επιστράτευση πήγε, όπως και άλλοι χωριανοί μας, και κατατάγηκε στο Δάλι. Τους μετέφεραν στη Μια Μηλιά. Ένας χωριανός μας, που βρισκόταν μαζί του στη και πληγώθηκε στις μάχες, θύματα ότι το όπλο του Ανδρέα είχε πάθει εμπλοκή και προσπαθούσε να το διορθώσει. Οι συμπολεμιστές του τον προέτρεπαν να φύγει, αλλ’ αυτός επέμενε να διορθώσει το όπλο του, για να συνεχίσει τον πόλεμο εναντίον των εισβολέων. Οι στρατιώτες σκορπίστηκαν. Όπως αναφέραμε, ο Ανδρέας ήταν ένας από τους χωριανούς μας εθνοφρουρούς που βρήκαν καταφύγιο στο σπίτι της Φρόσας Δήμου στη Βώνη. Συνελήφθηκαν από τους Τούρκους, στις 15 Αυγούστου 1974, οι οποίοι τους εκτέλεσαν και τους έθαψαν σε ομαδικό τάφο στο Μπέκιογιου. Μετά την ανακάλυψη του τάφου, τα οστά του ήρωα ταυτοποιήθηκαν με τη μέθοδο DNA. Η κηδεία του έγινε με στρατιωτικές τιμές την Κυριακή, 30 Σεπτεμβρίου 2012, στον μεγάλο ιερό ναό του Αγίου Θεράποντα Λυθροδόντα. Επικήδειο λόγο εκφώνησε ο τότε αντιπρόεδρος του Δημοκρατικού Κόμματος, κύριος Νικόλας Παπαδόπουλος.
Παναγιώτης Λάμπρου
Ο ήρωας Παναγιώτης Λάμπρου του Λάμπρου γεννήθηκε στις 10 Σεπτεμβρίου του 1940 στον Λυθροδόντα. Ήταν μαθητής του Γυμνασίου, όταν άρχισε ο αγώνας της ΕΟΚΑ εναντίον των Άγγλων. Εντάχθηκε στις ομάδες του χωριού του και ανέπτυξε πλούσια αγωνιστική δράση εναντίον των κατακτητών. Από μικρός ήταν μέλος της ποδοσφαιρικής ομάδας του Σωματείου ΕΛΗΑ. Φοίτησε στην Παιδαγωγική Ακαδημία και το 1961 διορίστηκε δάσκαλος στο χωριό του. Εργάστηκε επίσης στην Αψιού, τις Καπέδες και τον Μαθιάτη. Ήταν δραστήριο μέλος του Σωματείου ΕΛΗΑ, της οποίας υπήρξε γραμματέας και ποδοσφαιριστής. Συμμετείχε ενεργά σε όλες τις δραστηριότητες της κοινότητας του.
Όταν άρχισε η Τουρκοανταρσία το 1963, ο Πανίκος ανήκε στην εθελοντική διμοιρία του Λυθροδόντα που οργανώθηκε για την υπεράσπιση της πατρίδας του. Πολέμησε στην περιοχή του Δικώμου ως διμοιρίτης. Παντρεύτηκε το 1965 τη συγχωριανή του Ελένη Μενελάου με την οποία απέκτησε δυο παιδιά, τη Χρυστάλλα και τον Λάμπρο. Όταν έγινε η εισβολή των Τούρκων στις 20 Ιουλίου του 1974, ο Πανίκος ως έφεδρος αξιωματικός πήγε και κατατάγηκε στη μονάδα του που ήταν το 305ο Τάγμα Πεζικού, το οποίο έδρευε στο Δάλι. Τους μετέφεραν στην αμυντική γραμμή της Μιας Μηλιάς. Με την έναρξη της δεύτερης φάσης της άνανδρης Τουρκικής εισβολής στις 14 Αυγούστου 1974, ο Πανίκος με μερικούς χωριανούς εθνοφρουρούς, αλλά και άλλους βρέθηκε στη Βώνη. Είχαν καταφύγει στην οικία της Φρόσας Δήμου, η οποία αναφέρει σε συνέντευξη της προς τον δημοσιογράφο Κωστάκη Αντωνίου: «Ο δάσκαλος Πανίκος Λάμπρου από τον Λυθροδόντα, είχε σηκώσει ένα τούβλο από κάποιο πάγκο του σπιτιού και έκρυψε εκεί την ταυτότητα του και το φύλλο του στρατού. Όταν ήλθε σπίτι μου, δεν είχα ρούχα να του δώσω και τον έντυσα με μια κόκκινη φανέλα που φορούν οι ποδοσφαιριστές. ‘Θκειά, μου είπε, με τούτα τα ρούχα μοιάζω σαν το άστρο’. Τελικά κατάφερα να του φέρω άλλα ρούχα από μια γειτόνισσα». Την επόμενη μέρα, 15 Αυγούστου 1974, ανήμερα της γιορτής της Μεγαλόχαρης, ο Πανίκος μαζί με τους συστρατιώτες του που βρίσκονταν στη Βώνη, συνελήφθηκε από τους Τούρκους. Από τότε ήταν αγνοούμενος. Τα λείψανα του βρέθηκαν σε ομαδικό τάφο στην περιοχή Μπέκιογιου και ταυτοποιήθηκαν με την μέθοδο DNA. Η κηδεία του τελέστηκε στη μεγάλη εκκλησία του Αγίου Θεράποντα στον Λυθροδόντα το Σάββατο, 9 Μαρτίου 2013 με στρατιωτικές τιμές. Τον ήρωα αποχαιρέτησε σύσσωμη η κοινότητα μας. Οι γονείς του Λάμπρος και Ευδοκία δεν ήταν παρόντες, γιατί απεβίωσαν πριν από χρόνια. Τον επικήδειο εκφώνησε ο Υπουργός Παιδείας και Πολιτισμού κ. Κυριάκος Κενεβέζος. Μεγάλη ήταν η συγκίνηση όλων όταν τον ήρωα αποχαιρέτησε η κόρη του Χρυστάλλα, η οποί το στερήθηκε για 40 περίπου χρόνια.
Κύπρος Νικολάου
Ο ήρωας Κύπρος Νικολάου του Νικόλα γεννήθηκε στον Λυθροδόντα το 1948. Μετά την αποφοίτηση του από το Δημοτικό μπήκε στη βιοπάλη, για να βοηθήσει την οικογένεια του η οποία είχε 6 παιδιά. Εργαζόταν σε εργοστάσιο κατασκευής μεταλλικών επίπλων. Τη στρατιωτική του θητεία την έκαμε στον Πύργο Τηλλυρίας. Το 1973 αρραβωνιάστηκε με την ομοχώρια του Ελένη Πετρή Παπανικολάου. Μόλις έγινε η εισβολή των Τούρκων, έτρεξε από τους πρώτους και κατατάγηκε στο Τάγμα του που βρισκόταν στο Δάλι. Προχώρησαν προς την περιοχή της Κυθρέας. Όπως αναφέραμε, ο Κύπρος ήταν και αυτός ένας από τους χωριανούς μας εθνοφρουρούς που κατέφυγαν στο σπίτι της Φρόσας Δήμου στη Βώνη. Συνελήφθηκε μαζί με τους άλλους στρατιώτες από τους Τούρκους στις 15 Αυγούστου 1974 και από τότε αγνοείτο. Τα λείψανα του βρέθηκαν σε ομαδικό τάφο στην περιοχή Μπέκιογιου και ταυτοποιήθηκαν με τη μέθοδο DNA. Η κηδεία του τελέστηκε στην εκκλησία του Αγίου Θεράποντα στον Λυθροδόντα την Κυριακή, 10 Μαρτίου 2013 με στρατιωτικές τιμές. Τον ήρωα αποχαιρέτησε σύσσωμη η κοινότητα μας. Επικήδειο εκφώνησε ο πρώην βουλευτής της ΕΔΕΚ και φίλος τους ήρωα κ. Τάκης Χατζηδημητρίου.
Στέφανος Στεφάνου
Ο Στέφανος Στεφάνου του Συμεού γεννήθηκε το 1945 στον Λυθροδόντα. Ήταν το τρίτο παιδί του Συμεού Στεφάνου και της Αναστασίας. Μετά την αποφοίτηση του από το Δημοτικό εργάστηκε στην αρχή ως υδραυλικός και έπειτα ως καλουπτζιής. Με την ίδρυση της Εθνικής Φρουράς το 1964, πήγε και εκτέλεσε τη στρατιωτική του θητεία. Αργότερα παντρεύτηκε με την ομοχώρια του Ελένη Θρασυβούλου. Όταν έγινε η τουρκική εισβολή, τον Ιούλιο του 1974, προσέτρεξε να καταταγεί στο τάγμα του που βρισκόταν στο Δάλι, για να υπερασπίσει την πατρίδα του. Το τάγμα του προωθήθηκε προς την περιοχή της Κυθρέας. Όταν έγινε στις 14 Αυγούστου 1974, η δεύτερη εισβολή του Αττίλα, ο Στέφανος με άλλους 39 στρατιώτες, ανάμεσα στους οποίους και μερικοί χωριανοί μας, κατέφυγαν στη Βώνη στο σπίτι της Φρόσας Δήμου, η οποία και τους πρόσφερε κάθε βοήθεια. Δυστυχώς οι Τούρκοι την επόμενη μέρα, 15 Αυγούστου 1974, κατέλαβαν τη Βώνη και συνέλαβαν στους στρατιώτες μας, ανάμεσα στους οποίους ήταν και ο Στέφανος. Οι εισβολείς τους οδήγησαν στο Μπέκιογιου και ταυτοποιήθηκαν με τη μέθοδο DNA. Η κηδεία του τελέστηκε στη μεγάλη εκκλησία του Αγίου Θεράποντα στον Λυθροδόντα στις 16 Μαρτίου 2013 με στρατιωτικές τιμές. Της εξοδίου ακολουθίας προέστη ο Πανιεροτατος Μητροπολίτης Ταμασσού και Ορεινής κ. Ησαΐας. Τον επικήδειο εκφώνησε ο Υπουργός Εμπορίου Βιομηχανίας και Τουρισμού κύριος Γεώργιος Λακκοτρύπης.
Αυτοί που εξακολουθούν να παραμένουν μέχρι σήμερα (Μάρτης 2013) αγνοούμενοι είναι οι ακόλουθοι:
Γεώργιος Παπαχρίστου
Ο Γεώργιος Παπαχρίστου γεννήθηκε στον Λυθροδόντα τον Μάρτη του 1947. ήταν το δευτερότοκο παιδί του Παπά-Χρίστου Αναστάση και της Καλλισθένης. Ο πατέρας του ήταν ιερέας στα Λατσιά. Έτσι ο μικρός Γιώργος, μετά την πρώτη δημοτικού, την οποία έκαμε στον Λυθροδόντα, μετεγράφηκε στο Δημοτικό Σχολείο Λατσιών. Τέλειωσε την Εμπορική Σχολή Σαμουήλ και πήγε στρατιώτης, για να εκτελέσει τη στρατιωτική του θητεία. Μετά την αποστράτευση του βρήκε δουλειά στο ελεγκτικό τμήμα της Κεντρικής Συνεργατικής Τράπεζας. Παντρεύτηκε την ομοχώρια του Ανδρούλα Ηρακλειδίου Κουρρά με την οποία απέκτησαν δυο παιδιά, τον Ηράκλη και την Καλλισθένη. Όταν έγινε η τουρκική εισβολή, τον Ιούλιο του 1974, προσέτρεξε από τους πρώτους να καταταχθεί στο τάγμα του που βρισκόταν στο Δάλι και να πάει να πολεμήσει για την υπεράσπιση της πατρίδας του από τους Τούρκους εισβολείς. Μεταφέρθηκε στην αμυντική περιοχή της Κυθρέας. Κατά τη διάρκεια της δεύτερης εισβολής του Αττίλα, στις 15 Αυγούστου 1974, βρισκόταν με τέσσερις άλλους συμπολεμιστές του στην περιοχή του Αγίου Δημητρίου Καϊμακλίου. Βρήκαν κάποιο πηγάδι που χρησιμοποιούσαν οι βοσκοί για να ποτίζουν τα κοπάδια τους και παρουσιάστηκαν μπροστά τους Τούρκοι στρατιώτες που τους διέταξαν να τους παραδώσουν τα όπλα τους. Μόλις τους τα παρέδωσαν και έκαμαν να φύγουν, οι άνανδροι εισβολείς τους εκτέλεσαν εν ψυχρώ. Αυτό μας το μαρτύρησαν δύο από τους συμπολεμιστές τους που είχα απομακρυνθεί από κοντά τους και είχαν κρυφθεί πίσω από θάμνους και δεν τους επεσήμαναν οι στρατιώτες του Αττίλα. Από τότε ο Γιώργος αγνοείται και περιλαμβάνεται στον κατάλογο των αγνοουμένων.
Νίκος Καμηλάρη
Ο Νίκος Καμηλάρη του Γεώργιου γεννήθηκε στον Λυθροδόντα το 1948. Ήταν ο πρωτότοκος γιος του Γεωργίου και της Ελισάβετ Καμηλάρη. Από πολύ μικρός μπήκε στη βιοπάλη. Στην αρχή εργαζόταν ως οδηγός φορτηγού αυτοκινήτου και αργότερα ως μηχανοδηγός σε εργοστάσια. Παντρεύτηκε τη συγχωριανή μας Αργυρή Στασή, με την οποία απέκτησε ένα γιο. Όταν έγινε η εισβολή το 1974, ήταν 26 χρονών. Πήγε αμέσως και κατατάγηκε στη μονάδα του που έδρευε στο Δάλι. Ήξερε ότι πίσω του άφηνε τη γυναίκα του και το 18 μηνών παιδί του. Η πατρίδα, όμως, είχε προτεραιότητα. Πήγε να την υπερασπίσει. Μεταφέρθηκε στην πρώτη γραμμή, εκεί στη Μια Μηλιά. Συνελήφθηκε από τους εισβολείς στις 14 Αυγούστου 1974 και από τότε αγνοείται.
Νίκος Χρυσάνθου
Ο Νίκος Χρυσάνθου καταγόταν από την Ψιμολόφου. Γεννήθηκε τον Μάρτη του 1947. το 1969 παντρεύτηκε στον Λυθροδόντα την Ειρήνη Κ. Χριστοφίδου, με την οποία απέκτησε ένα γιο, τον Χρύσανθο. Εργαζόταν στο Ταχυδρομείο. Όταν έγινε η τουρκική εισβολή έτρεξε μαζί με τους άλλους έφεδρους να καταταγεί στο τάγμα του που βρισκόταν στην Κερύνεια, για να υπερασπίσει την πατρίδα. Μερικοί συμπολεμιστές του που αντιλήφτηκαν τη μεγάλη προδοσία, που έγινε σε βάρος της πατρίδας μας, τον παρότρυναν να εγκαταλείψει το τάγμα του και να φύγει όπως θα έκαμναν και οι ίδιοι. Αυτός, όμως, πιστός στο καθήκον παρέμεινε στην πρώτη γραμμή και πολεμούσε τον εισβολέα. Αγωνιζόταν γενναία. Σε κάποια στιγμή ένα βόλι του εχθρού τον πλήγωσε. Έτσι πληγωμένος όπως ήταν συνέχισε να πολεμά. Στις 14 Ιουλίου 1974 συνελήφθηκε από τους Τούρκους εισβολείς και από τότε αγνοείται.
Παναγιώτης Καραολή
Ο Παναγιώτης Καραολή του Ανδρέα γεννήθηκε στον Λυθροδόντα στις 15 Σεπτεμβρίου 1956. Ήταν ο δευτερότοκος γιος του Ανδρέα Μ. Καραολή και της Χρυστάλλας. Όταν τελείωσε το δημοτικό σχολείο, φοίτησε για τέσσερα χρόνια στην Τεχνική Σχολή Λευκωσίας. Ακολούθησε το επάγγελμα του οικοδόμου. Ταυτόχρονα βοηθούσε την οικογένεια του σε εργασίες στα περιβόλια και στη συγκομιδή των ελιών. Ήταν παιδί πολύ εργατικό. Στην ηλικία των 17 χρόνων πήγε στο στρατό, για να εκτελέσει τη στρατιωτική του θητεία. Υπηρετούσε στο 81ο Τάγμα πεζικού που είχε έδρα τη Μύρτου. Οι στρατιώτες του τάγματος του πήγαιναν στην Αθαλάσσα και από εκεί τους έστελλαν να εκτελέσουν χρέη φρουρού στην Πράσινη Γραμμή. Όταν έγινε η εισβολή του Αττίλα, στις 20 Ιουλίου 1974, τους φόρτωσαν σε στρατιωτικά αυτοκίνητα και τους έστειλαν να πολεμήσουν στην Κερύνεια. Στον δρόμο, εκεί κοντά στον Γερόλακκο, τα τουρκικά αεροπλάνα τους βομβάρδισαν με αποτέλεσμα πολλοί από τους στρατιώτες να σκοτωθούν. Όσοι γλύτωσαν, έτρεξαν να σωθούν. Ο Παναγιώτης με τρεις άλλους συστρατιώτες του έφθασαν στην περιοχή Καμπυλί, όπου ξαφνικά είδαν μπροστά τους φυλάκιο Τούρκων, οι οποίοι άρχισαν να τους πυροβολούν. Οι στρατιώτες μας ανταπέδωσαν τα πυρά. Ο Παναγιώτης ταμπουρώθηκε πίσω από μια μεγάλη πέτρα και από εκεί έβαλλε κατά των εισβολέων. Όπως ανέφεραν οι τρεις συμπολεμιστές του, οι οποίοι κατάφεραν να γλυτώσουν, είδαν ξαφνικά το κράνος του Παναγιώτη να κατρακυλά. Ο ίδιος από τότε είναι αγνοούμενος.
Παντελής Ψύλλου
Ο Παντελής Ψύλλου του Μιχαήλ γεννήθηκε το 1949 στον Λυθροδόντα. Καταγόταν από πολυμελή οικογένεια. Ο πατέρας του Μιχαήλ Ψύλλος και η μητέρα του Ελένη, του γένους Μαυροκορδάτου ασχολούνταν με την κτηνοτροφία. Είχαν εννιά παιδιά (τέσσερα αγόρια και πέντε κορίτσια). Ο Παντελής δεν αποφοίτησε από το δημοτικό σχολείο, γιατί ο πατέρας τον έβγαλε μόλις τελείωσε τη Β’ τάξη, για να βοηθά στις δουλειές του. Έτσι ο Παντελής από την ηλικία των οκτώ χρόνων μπήκε στη βιοπάλη. Έγινε βοσκόπουλο. Το 1967 πήγε στον στρατό, για να εκτελέσει την στρατιωτική του θητεία. Προτίμησε να καταταγεί στον Λόχο Ορεινών Καταδρομών (ΛΟΚ). Η πολύχρονη απασχόληση του με την βόσκηση των ζώων στα βουνά και στα λαγκάδια του χωριού του τον είχε γυμνάσει αρκετά στη σκληρή ζωή. Μετά την αποστράτευση του παντρεύτηκε την Ελένη Ττοφή Κύλινδρου, με την οποία απέκτησε δυο παιδιά, τον Μιχάλη και την Κούλα. Όταν έγινε η εισβολή στις 20 Ιουλίου 1974, έτρεξε από τους πρώτους να υπερασπίσει την πατρίδα. Πήγε στο τάγμα του, την 33η μοίρα καταδρομών, η οποία προωθήθηκε στη περιοχή του Δικώμου. Συνελήφθηκε από τους Τούρκους εισβολείς Άσπρης Μούττης και από τότε αγνοείται.
Σταύρος Σταύρου
Ο Σταύρος Σταύρου του Αλέξη (Ττούλλος) γεννήθηκε το 1951 στον Λυθροδόντα. Μετά το δημοτικό, φοίτησε στη Σχολή Λαμπράκη από την οποία αποφοίτησε το 1969. Τη στρατιωτική του θητεία την έκαμε στην Κυπερούντα. Είχε υπηρετήσει ως δεκανέας. Όταν τέλειωσε τον στρατό, φοίτησε στην Ξενοδοχειακή Σχολή, απ’ όπου πήρε το δίπλωμα του με άριστα. Βρήκε αμέσως δουλειά ως δεύτερος μάγειρας στο Ξενοδοχείο Εσπερίες στην Κερύνεια. Κατά την εισβολή των Τούρκων το 1974 πήγε και κατατάγηκε στο τάγμα του που βρισκόταν στο Πέλλαπαϊς. Θεάθηκε για τελευταία φορά από ένα συγχωριανό μας στην περιοχή της Άσπρης Μούττης. Συνελήφθηκε από τους εισβολείς στις 20 Ιουλίου 1974. Από τότε αγνοείται.
Πηγή:
«Ο Λυθροδόντας. Ιστορία – Μνήμες – Πολιτισμός» Αργυρός Κωνσταντίνου, Λευκωσία 2013
